برای بررسی تفاوت برقگیر و صاعقه گیر ابتدا باید به بررسی دو سوال ” برقگیرچیست؟” و “صاعقه گیر چیست؟” پرداخت. برقگیر وسیله‌ای است که برای محافظت از تاسیسات و تجهیزات الکتریکی در برابر نوسانات الکتریکی و ولتاژهای گذرا ناشی از خطاهای الکتریکی، کلیدزنی، اتصال کوتاه، جرقه و صاعقه و غیره استفاده می‌شود.
برقگیر یا سرج استر؟
برقگیر یا سرج استر یک وسیله‌ای است که به منظور حفاظت تجهیزات در برابر صدمات نشات گرفته از اضافه ولتاژ ناگهانی مثل رعد و برق و صاعقه استفاده می‌شود. سرج استر در برابر ولتاژهای معمولی از مقاومت زیادی در حد یک عایق الکتریکی از خود به نمایش می‌گذارد. اما در برابر ولتاژهای آنی یا لحظه‌ای مقاومت کمتری دارد و سپس موج‌های الکتریکی را به داخل زمین تخلیه می‌کند. این وسیله به نسبت هر وسیله حفاظت دیگری بهترین عملکرد حفاظتی را از خود به نمایش می‌گذارد؛ و حداکثر مقدار حذف امواج گذار را امکان‌پذیر می‌کند.
سرج استرها به شکل موازی با وسیله تحت حفاظت یا بین فاز و زمین قرار می‌گیرد سپس انرژی موج همان اضافه ولتاژ توسط برقگیر به طرف زمین انتقال داده می‌شود؛ این مورد باعث می‌شود محافظت انجام شده بیشتر باشد. از این وسیله برای محافظت ساختمان‌های بسیار بلند در برابر رعد و برق استفاده می‌شود و معمولا در بالاتری نقطه ساختمان هم نصب می‌شوند. سرج‌استر شامل تعداد قرص‌هایی از جنس اکسید فلزی در بدنه پلیمری یا چینی استفاده می‌شود که تعداد قرص‌ها به مقدار ولتاژ سیستم وابسته است. استفاده از برقگیر منجر به افزایش توان انتقالی در خطوط دو مداره می‌شود.
برقگیر سیستم را در برابر صاعقه، سوئیچینگ، خطاهای الکتریکی و سایر ولتاژها و نوسانات گذرا محافظت می‌کند در حالی که صاعقه گیر عمدتاً برای برخورد صاعقه و نوسانات مرتبط استفاده می‌شود. برقگیر جریان‌ها را قطع می‌کند و انرژی ناخواسته اضافی را به سیم زمین می‌فرستد در حالی که صاعقه گیر جریان انرژی را به زمین از طریق برقگیر به زمین منحرف می‌کند. برقگیر را می‌توان به عنوان صاعقه گیر استفاده کرد در حالی که صاعقه گیر را نمی‌توان به عنوان برقگیر استفاده کرد. صاعقه گیر قیمت ارزان‌تری نسبت به برقگیر دارد.
علت سوختن برقگیر چیست؟
اصولا عوامل زیادی باعث آسیب رسیدن به برقگیر می‌شود و در برخی موارد منجر به انفجار و ترکیدن آن‌ها می‌شود. از جمله علت‌های سوختن سرج استر عبارت‌اند از:
⛔ استفاده نادرست از برقگیر
⛔ نفوذ رطوبت و آلودگی به سطح خارجی برقگیر
⛔ اضافه ولتاژ گذرا و موقتی و ذخیره شدن آن در برقگیرها
⛔ تخلیه جزئی درون محفظه برقگیرها عدم استفاده کردن از حلقه کرونا یا کروناگیر
⛔ طراحی نادرست محفظه و تعداد قرص‌های سری/موازی به منظور تحمل تنش‌های حرارتی
⛔ شرایط نگهداری نادرست و بهره برداری بر حسب مشخصات برقگیرها و یا شرایط پیش بینی نشده
⛔ انتخاب نامناسب نوع برقگیرها
ساختار داخلی برقگیر چگونه است؟
۱. محفظه برقگیر: برای ساخت این محفظه از چینی دو لایه یا پلیمر استفاده می‌کنند، که متریال لایه داخلی محفظه از FRP و لایه خارجی آن از لاستیک اتیلن پروپیلن است. توجه کنید که پلیمرها از وزن سبکی برخوردار هستند و به علت بزرگ کردن فاصله خزشی تا حدود ۱.۵ برابر به نسبت پرسلین‌ها ارجحیت دارند.
2. مقاومت‌های غیر خطی: بهترین مقاومت غیر خطی برای قرص‌های اکسید روی است که وظیفه دارند انرژی گذرا را جذب کرده و سپس آن‌ها را به زمین انتقال دهند. قطر و ابعاد این قرص‌ها با توجه به جریان نامی، انرژی قابل تحمل قرص و جریان تخلیه تعیین می‌شود.
3. فاصله هوایی سری: گفتنی است این فاصله با محفظه برقگیر به صورت سری قرار می‌گیرد و زمان اتفاق افتادن اضافه ولتاژ گذرا، باعث شکست الکتریکی می‌شود و سپس جریان صاعقه را عبور می‌دهد.
4. فشار شکن: با وارد شدن هر صدمه‌ای به قرص‌های اکسید روی فشار داخلی محفظه بیشتر می‌شود و در نهایت منفجر خواهد شد. برای جلوگیری از این امر داخل محفظه سوراخ‌هایی تعبیه شده که با استفاده از اتیلن پروپیلن پر شده‌اند. با افزایش فشار، فشار شکن‌ها باز می‌شوند و قوی الکتریکی به خارج از محفظه انتقال داده می‌شوند.
انواع برقگیر
برق گیر از داخل نصب و صاعقه گیر از تجهیزات خارج محافظت می‌کند. در زیر به معرفی و کاربرد هریک از آن‌ها پرداخته‌ایم:
برق گیر میله‌ای
از قدیمی‌ترین؛ ساده‌ترین و ارزانترین برق گیرها، برق گیر میله‌ای است که هرچند، مدت زیادی از ساخت آن می گذرد؛ اما همچنان کاربردهای فراوانی دارد. این وسیله از دو میله نوک تیز ساخته شده که یکی از میله‌ها در قسمت برق‌دار نصب شده و میله دیگر در زیر ایزولاتور و یا بدنه نصب شده و به زمین متصل می‌شود.
برق گیر شاخکی یا جرقه ای با فاصله هوایی
دومین نوع برقگیر در مقاله برقگیر چیست ، برقگیر ساخته شده از دو میله یا دو شاخک است که متناسب با ولتاژ، در فاصله مشخصی بین هادی و زمین قرار گرفته و هنگامی که اضافه ولتاژی رخ دهد، بین این دو شاخک قوس الکتریکی برقرار شده و با شکست استقامت الکتریکی هوا اضافه ولتاژ را به زمین منتقل می‌کنند.
برق گیر با مقاومت غیر خطی
این نوع صاعقه گیر شامل یک یا چند خازن سری و یک یا چند مقاومت غیر‌خطی ساخته شده است.
در صورت بالا رفتن ولتاژ سیستم به دلیل بروز صاعقه یا دلایل دیگر، فواصل هوایی بین خازن‌ها هادی شده و جریان الکتریکی را از خود عبور میدهند.
برق گیر بدون فاصله هوایی
یکی دیگر از انواع برقگیرها، برقگیر بدون فاصله هوایی می‌باشد.
خازن‌های سری این وسیله از اکسید روی تشکیل شده است.
این خازن‌ها به شکل دایره‌هایی با اندازههای گوناگون ساخته شده و روی هم قرار میگیرند.
این نوع از ارسترها از نظر ساخت سادهتر بوده و از سایز کوچکتری نیز برخوردار می‌باشد.
این نوع صاعقه گیرها در ولتاژهای پائین عمل می‌کنند؛
بنابراین می‌توان سطح ولتاژ حفاظت تجهیزات را کاهش داد و از این طریق، در هزینهها صرفهجویی نمود.
علاوه براین، جریان نشتی در این نوع برقگیرها بسیار ناچیز و تقریباً صفر است.
برق گیر خازنی
این نوع برقگیر برای ولتاژهای فشار ضعیف مناسب بوده و کاربرد دارد.
در این وسیله، خازن انرژی حاصل از موج ولتاژ را در خود ذخیره می‌کند.
برق گیر فیوزی
این نوع صاعقه گیرها به گونه‌ای ساخته می‌شود که در مقابل عبور ولتاژ قوی که سبب عبور جریان الکتریکی بالایی از برقگیر شود، میسوزد و جرقه ایجاد شده درون آن توسط گاز یا مواد نسوز خود برقگیر خاموش خواهد شد.
از این نوع صاعقه گیرها اغلب به عنوان حفاظت ثانویه استفاده می‌شود.
4 نکته مهم در انتخاب برقگیر
✅ یک صاعقه گیر مناسب باید جهت به حداقل رساندن خسارات و آسیب‌های احتمالی در ولتاژ نامی شبکه از امپدانس بی‌نهایت برخوردار باشد.
✅ جهت محدودسازی سطح ولتاژ در اضافه ولتاژ از امپدانس پایینی برخوردار باشد.
✅ یک ارستر ایده آل باید بتواند انرژی ولتاژ اضافه را بدون آسیب رساندن به خود دفع یا ذخیره نماید.
✅ باید بعد از دفع ولتاژ اضافه، بتواند به شرایط مدار (حالت کار عادی) بازگردد.
چرا باید از برقگیر استفاده کنیم؟
برای پاسخ به پرسش اهمیت استفاده از برقگیر چیست ؟ می توان گفت: استفاده از برقگیر صاعقه گیر یا ارستر برای جلوگیری ازموارد زیر بسیار ضروری است:
✳️ آسیب و صدمه انسانی
✳️ ایجاد خسارت به ساختمان
✳️ ایجاد خسارت به تجهیزات الکتریکی و ارتباطی
✳️ بروز خطا در داده و اطلاعات ارسالی
✳️ از کار افتادگی و توقف دستگاه‌ها
خرید برقگیر
حال با توجه به اینکه برقگیر چیست، چه ویژگی‌ها و چه کاربردهایی دارد، اگر قصد خرید این محصول را دارید، در خرید برق گیر به طور دقیق‌تر با آن‌ها آشنا شوید و به راحتی آن را تهیه نمایید.
پلیمر عایق اسپادانا تولید کننده انواع کاور برقگیر است.
هم چنین باید در زمان انتخاب برقگیر دقت کافی را داشته باشید و برقگیر مناسب را تهیه کنید.
توصیه ما به شما این است که قبل از اقدام به خرید حتما با کارشناسان اسپادانا مشورت کنید و اطلاعات دقیق تر و کامل تری به دست آورید. همچنین می‌توانید با استفاده از راهنمایی‌های مشاوران خود محصولی را خریداری کنید که کاملا اصل باشد و از کیفیت بالایی برخوردار باشد.
با آگاهی خرید کنید تا پشیمان نشوید.
همچنین می‌توانید نظرات و سوالات خود را درباره برقگیر چیست از طریق نظرات در پایان همین صفحه با ما مطرح کنید.
در کمتر از ۲۴ ساعت پاسخگوی شما خواهیم بود.
خیلی ممنون از پلیمر اسپادانا بابت این مقاله کامل.
میخواستم راجع به عوامل اضافه ولتاژ بپرسم از خدمتتون که چندتا هستن و یکم توضیح دربراه هر کدوم بدید لطفا.
سلام به شما دوست عزیز
عوامل اضافه ولتاژ 2 مورد هست یکی عامل خارجی یکی هامل داخلی
عامل خارجی یعین عاملی که در درون شبکه توزیع نیست که مثال بارزش میشه رعد و برق و صاعقه زدن.
عامل داخلی هم برعکس عامل خارجی هست که در واقع مربوط به اختلالات سیستم توزیع برق میشه مثل ممشکلات سوئدچینگ ، اتصال های کوتاه ، و … که هر کدوم میتونن اسیب جدی به کل سیستم وارد کنن.
من همیشه مقالات جدید شما رو میخونم.
واقعا هم همیشه نکات خوبی یاد میگیرم.
خیلی ممنون از دقت بالایی که به خرج میدید.
سلام ، مایه خرسندی ماست که شما راضی هستید